Website laten maken
Overzicht
Geschreven door Finn Ruijter, 14 oktober 2019

WCAG uitgelegd

Teksten lezen en over websites navigeren is lang niet zo vanzelfsprekend voor iedereen. Hetzelfde geldt voor video’s bekijken en beluisteren. Voor wie een lichamelijke, zintuiglijke of cognitieve beperking heeft, zijn standaard websites eerder afschrikwekkend dan uitnodigend. Voor hen is digitale toegankelijkheid enorm belangrijk.

Mensen met een functiebeperking omvatten zo’n 20% van de Europese bevolking. De toenemende vergrijzing zorgt er bovendien voor dat in 2020 zo’n 120 miljoen Europeanen een leeftijdsgerelateerde beperking hebben. Daarom kiezen steeds meer organisaties ervoor om de WCAG-richtlijnen voor content op het web te volgen. Maar wat houden die in en is het verstandig om ook jóuw website naar deze webrichtlijnen in te richten?

Wat is WCAG?

WCAG staat voor Web Content Accessibility Guidelines. Dit is een set met richtlijnen die zijn opgesteld door het World Wide Web Consortium (W3C), dezelfde non-profit die ook de standaarden vastlegde voor HTML, CSS en XML.

Deze vooruitstrevende richtlijnen maken websites toegankelijker voor mensen met een beperking. De eerste versie, WCAG 1.0, werd in 1999 opgesteld en versie 2.0 kwam in 2009 uit. WCAG 2.1, die vooral rekening hield met mobiele apparaten, kwam in 2018 uit.

Welke gebruikers profiteren van deze regels?

Wist je dat 8% van de mannen kleurenblind is? Fun fact: maar een halve procent van de vrouwen heeft last van kleurenblindheid. Zo zie je maar; er profiteren méér mensen van WCAG dan je op het eerste oog zou verwachten. Geen wonder dat de overheid, die zoveel mogelijk ingezetenen duidelijk wil informeren, vol overtuiging inzet op WCAG 2.1.

De WCAG-richtlijnen houden niet alleen rekening met mensen die een visuele beperking hebben, bijvoorbeeld omdat ze (gedeeltelijk) blind zijn. Ook maken de regels het makkelijker voor mensen met een lichamelijke handicap, cognitieve stoornis, taalproblemen of een leerstoornis om online content te consumeren. Tot slot wordt met deze richtlijnen ook gedacht aan mensen die in lawaaiige omgevingen werken of een langzame internetverbinding hebben (bijvoorbeeld op een boorplatform).

Verschil tussen WCAG 2.0 en WCAG 2.1

De verschillen tussen de voorlaatste versie van WCAG (2.0) en WCAG 2.1 zijn vooral berekend op de explosieve toename van mobiele apparaten. Daarom moeten websites even goed toegankelijk zijn in landscape als in portrait. Navigatiemenu’s dienen ook zonder muis uitklapbaar te zijn. Als iemand een formulier invult of een artikel in een winkelmandje doet, dient een site een statusbericht te tonen zodat de gebruiker weet wat er verandert. Ook moet de accessible name, het stukje code dat buttons, zoekvelden en afbeeldingen aan spraakgestuurde browsers omschrijft, hetzelfde zijn als de tekst die er op, in of bij staat voor ziende gebruikers.

Wat schrijven de richtlijnen voor?

De nieuwste versie van dit document, WCAG 2.1, werd in 2018 gepubliceerd. Deze is georganiseerd volgens vier principes die op hun beurt een aantal richtlijnen bevatten:

  • Waarneembaar
    Alle informatie en alle componenten van de website moeten zintuiglijk waarneembaar zijn door de gebruiker. Zo moet de gebruiker de lettergrootte kunnen aanpassen. Ook kan er een voorgelezen versie van de site te zijn. Voor dit laatste raden wij het toonaangevende bedrijf ReadSpeaker aan.
  • Bedienbaar
    De gebruiker moet alle componenten van de gebruikersinterface en de navigatie kunnen bedienen. Dat betekent bijvoorbeeld dat een website niet verplicht met een muis bedienbaar mag zijn, maar dat het ook mogelijk is om met het toetsenbord over de pagina’s te navigeren.
  • Begrijpelijk
    De informatie en het gebruik van de website moeten goed te begrijpen zijn voor de gebruiker. Daarom bestaan er richtlijnen over vertalingen, woordgebruik, afkortingen, en het leesniveau.
  • Robuust
    Dit principe zou je ook als ‘tijdloos’ kunnen opvatten: uiteenlopende soorten internetbrowsers en technische hulpmiddelen moeten je content kunnen lezen. Niet alleen nu, maar ook wanneer de techniek voortschrijdt moet de content compatible blijven.

De richtlijnen zijn te toetsen op basis van succescriteria. Deze bepalen op welk niveau de website aan de nieuwste WCAG-regels voldoet.

3 niveaus: A, AA, AAA

Websites kunnen WCAG 2.1-compliance bereiken op drie verschillende niveaus. In toenemende graad van moeilijkheid worden deze A, AA en AAA genoemd. Voor websites van de Nederlandse (semi-)overheid zijn de eisen op niveaus A en AA verplicht.

  1. Niveau A: 30 eisen
    Dit niveau is het makkelijkst te bereiken. Het gaat hierbij om wijzigingen die niet veel impact op het design of de structuur van een site hebben. Zo mag je bijvoorbeeld geen knipperende elementen gebruiken en niet naar een element verwijzen door alleen de kleur te noemen: “klik op de groene knop…”
  2. Niveau AA: 50 eisen
    Hiervoor dient je website aan de eisen van niveau A te voldoen en daarnaast aan 20 andere eisen. Veel eisen hebben te maken met het kleurcontrast en de manier waarop formulieren zijn ontworpen.
  3. Niveau AAA: 78 eisen
    Het hoogste niveau van WCAG 2.1-compliance is AAA. Jouw site dient hiervoor aan alle eisen voor niveau AA te voldoen, plus 28 extra eisen. Op het AAA-niveau moeten bijvoorbeeld audiobestanden ook in een versie met gebarentaal beschikbaar zijn.

Wie passen WCAG toe?

Verscheidene initiatieven in Nederland passen de regels van WCAG 2.1 al toe: allerlei gemeenten, Thuiswinkel.org, 9292.nl en enkele provincies. Ook is er een waarmerk voor gecreëerd en is de Stichting Accessibility een veel geraadpleegde bron van kennis voor wie zelf de richtlijnen wil toepassen.

Waarmerk Drempelvrij

Websites die volgens de richtlijnen van WCAG 2.0 of 2.1 zijn ontworpen, kunnen inspectie bij Stichting Drempvrij.nl aanvragen. Blijken sites aan de richtlijnen te voldoen op één van de drie niveaus, dan mogen ze het bijbehorende waarmerk voeren. Zo zien (of horen) bezoekers dat deze site een brede toegankelijkheid heeft.
 

Drempelvrij niveau 1 logo (wcag 2. 0 of webrichtlijnen 2, level a) Drempelvrij niveau 1
groen logo zonder sterren
Drempelvrij niveau 2 logo (wcag 2. 0, level aa) Drempelvrij niveau 2
groen logo met 2 sterren
Drempelvrij niveau 3 logo (webrichtlijnen 2, level aa) Drempelvrij niveau 3
groen logo met 3 sterren
Oranje drempelvrij logo (deel van site voldoet aan level a of aa van wcag 2. 0 of webrichtlijnen 2) Deel van de site voldoet
oranje logo

In het register van waarmerkdragers staan nu nog vooral overheidsinstellingen en verzekeraars, maar de verwachting is dat steeds meer bedrijven uit de privésector hun websites laagdrempelig gaan maken. Het is ook niet ondenkbaar dat Google de WCAG-compliance mee gaat wegen in de rankingfactoren.